نام پرشیا

نام پرشیا را اروپاییان برای ایران برگزیده بودند. این نام تا سال 1935 میلادی در غرب استفاده میشد هر چند که ساکنان این فلات بلند آن را از دیرباز ایران می نامیدند. اقوام مختلفی از انسانها همچون ایلامیان در این سرزمین زندگی می کردند آنطور که بعضی یافته ها حاکی از تمدنهایی با قدمت بیش از پنج هزار سال در جای جای ایران است. - قبایل آریایی و در راس آن مادها از 1500 ق.م. همزمان با پارسیها در مناطق شمال غربی ساکن شدند. - اولین رهبر برجسته پارسیها هخامنش بود که حدود 681 ق.م زندگی می کرد. پارسیها تا 550 ق.م. یعنی به سلطنت رسیدن کورش کبیر تحت سلطه مادها بودند. - کورش حکومت حکمرانان ماد را منقرض کرد، سپس در 546 ق.م. پادشاهی لیدیا را فتح کرد و بابل را در 539 ق.م. آزاد نمود و اولین منشور حقوق بشر در حمایت از بردگان و علی الخصوص یهودیان زمان را نگاشت. - کامبیز دوم، پسر و جانشین کورش قلمرو پادشاهی ایرانیان را پس از شکست دادن مصری ها در 525 ق.م. گسترش داد. - داریوش بزرگ که در 522 ق.م. به تخت نشست قلمرو پادشاهی را تا رود سند (در هند) گشود. به فرمان او ساخت کانالی را از رود نیل تا دریای سرخ انجام گرفت. - در 490 ق.م. لشگر داریوش در جنگ معروف ماراتون شکست خورد. - اسکندر کبیر پس از جنگهای متمادی که بین 334 و 331 ق.م. صورت گرفت و در آخرین آن داریوش سوم را شکست داد، امپراطوری ایران را به قلمرو خود افزود. (امپراطوری پرشیا) - پس از آن به مدت پنج قرن ایران زیر مجموعه ای از امپراطوری بزرگ بود تا آنکه پس از سقوط سلوکیان در قرن دوم ق.م. سلسله اشکانیان آغاز شد. - اردشیر اول در 224 میلادی بر علیه اشکانیان شورش کرد و پس از شکست آنها در جنگ هرمز سلسله ساسانیان را پایه گذاشت. - در 483 میلادی کامبیز اول مغلوب اقوام زردپوست هان شد و خسارات سنگینی به ایران وارد شد. - خسرو دوم در 602 جنگی طولانی بر علیه بیزانس شروع کرد و تا 619 تقریبا تمام جنوب غربی آسیای صغیر و مصر را تحت تصرف خود در آورد. - امپراطور بیزانس هراکلیوس بین سالهای 622 و 627 ایرانی ها را تا مرزهای قبلی عقب راند. - مسلمانان عرب طی جنگهای متعددی که از 636 شروع شد و پنج سال به طول انجامید تمامی ایران را تحت سلطه خود درآوردند تا اینکه در نهایت در 651 نقطه پایانی بر سلسله ساسانی گذاشتند. - از پیامدهای سلطه اعراب هرج و مرجی در ایران بود که حدود هشت قرن طول کشید. با به قدرت رسیدن سلجوقیان ترک و شکست حکمرانان محلی، بیشتر ایران تا قرن 13 تحت کنترل خاندان سلجوقی قرار گرفت. - با این اوصاف اسماعیلیان که یک فرقه شیعه بود منطقه فرمانروایی کوچک ولی مهمی را در منطقه رودبار البرز بین قرون 11 تا 13 تحت کنترل داشتند. - در قرن 13 با حمله مغولها عمده ترین شهرهای ایران از جمله قزوین، همدان، اردبیل، مراقه، نیشابور، ری و توس از بین رفتند و ایران صحنه قتل عام و تاراج وسیعی شد. - بین سالهای 1381 و 1405 میلادی بر اثر حملات سپاهیان تیمور لنگ باقیمانده شهرهای ایران نیز نابود شدند. - فرقه ای از صوفیان مبارز به رهبری صفی در اوایل قرن 14 در اردبیل شکل گرفت. جانشین وی اسماییل ابتدا تبریز و سپس تمام ایران را فتح کرد و در 1501 خود را شاه اسماییل اول اعلام نمود و سلسله صفویه آغاز شد. برای اولین بار بعد از قرن هفتم، تمامی ایران به عنوان یک کشور مستقل متحد شد. - در 1509 شاه اسماعیل کنترل منطقه عراق را به دست آورد ولی در 1534 سلطان سلیمان بغداد را فتح کرد. در پی به قدرت رسین عثمانی ها شاه عباس پایتخت را از تبریز به اصفهان منتقل کرد. حسین در سال 1694 به تخت نشست.او تلاش می کرد که افغانی های تحت فرمان را از مذهب سنی به شیعه گرایش دهد. این باعث قیام افغانی ها به سرکردگی محمود شد و در پی آن اصفهان سقوط کرد و حسین در 1722 اعدام شد. این نقطه پایان خاندان صفویه بود. - در 1794 آقا محمد رقیبان بیشماری را شکست داد و تمامی ایران را تحت کنترل گرفت. او اولین پادشاه قاجار بود. - جانشین وی فتحعلی شاه بین سالهای 1797 تا 1834 حکمرانی کرد. در زمان وی ایران در جنگی از روسها شکست سنگینی خورد و در 1813 طبق قرارداد گلستان ایران الحاق گرجستان را پذیرفت و نواحی بسیاری از شمال قفقاز را به روسها واگذار کرد. - در 1820جنگ دیگری با روسیه عواقب فاجعه آمیزتری برای ایران داشت. ایران در 1828 مجبور شد قرارداد ترکمنچای را امضا کند که طبق آن مرز ایران از شمال به رود ارس محدود میشد. در نتیجه ارمنستان و آذربایجان اموزی نیز از ایران جدا شد. - در طی حکمرانی محمد شااه بین سالهای 1834 تا 1848 ، روسیه شروع به ترویج تاثیرگذاری سیاسی در ایران کرد. - دخالت خارجی و تجاوزات ارضی در دوران ناصرالدین (1848-1896) و پسرش مظفرالدین (1896-1906) شدت گرفت. - در پی اعتراضات و تظاهرات گسترده، در 1905 مظفرالدین مجبور شد تشکیل یک مجلس منتخب مردم را قبول کند. قانون اساسی جدید قدرت سلطنتی را محدود کرده و حکومت پارلمانی و قدرت قانونگزار(مجلس) را تایید می کرد. - در 1908 کودتایی بر علیه حکومت از طرف شاه شکل گرفت و ساختمان مجلس به توپ بسته شد. شاهزاده احمد به شرط احترام به قانون اساسی به عنوان نایب السلطنه سوگند خورد. - در 1910 محمدعلی شاه با کمک روسها تلاش به تجاوز به ایران و برانداختن حکومت کرد که با شکست انجام شد. - در 1911 صادرات نفت از ایران تحت قراردادی که در 1901 برای مدت شست سال با انگلیسی ها بسته شده بود شروع شد. - در طی جنگ جهانی اول (1914-1918) ارتش انگلیس و روسیه از طریق خاک ایران حملاتی را به عثمانی ها انجام دادند. - در 1921 رضا خان از قشون خود برای یک کودتا بر علیه دولت استفاده کرد. در 1925 در جلسه ای ویژه، احمد به عنوان آخرین شاه قاجار برکنار شد و رضا خان که قبلا نام پهلوی را برای خود انتخاب کرده بود به عنوان شاه منصوب شد. - در 1941 ارتش انگلیس و شوروی به ایران تجاوز کردند، رضا شاه را برکنار کرده پسر وی محمدرضا پهلوی را جانشین او انتخاب کردند. - در 1942 متجاوزین با امضای قراردادی تمامیت ارضی ایران را به رسمیت شناخته متعهد شدند نیروهای خود را در عرض شش ماه از خارج کنند. در 1943 قراردادی که از طرف امریکایی ها هم مورد تایید قرار گرفته بود متضمن این توافقنامه شد. - در این دوران دولتمردی به نام مصدق که نماینده مجلس بود رهبری نهضت ملی شدن نفت را به عهده گرفت. برای جلوگیری از این حرکت شاه یک ارتشی به نام رزم آرا را به نخست وزیری انتخاب کرد. - چند ماه بعد رزم آرا در 1951 مورد سوءقصد قرار گرفت. مجلس لایحه ای را تصویب کرد که طبق آن شرکت نفت ملی میشد و قدم غیر منتظره دیگری برداشت که طبق آن مصدق بر خلاف نظر شاه نخست وزیر می شد. در پاسخ به این رویدادها انگلیس محاصره ای را تحمیل کرد که صادرات نفت از ایران را غیر ممکن می ساخت. - در 1953 امریکا از سازمان اطلاعاتی جاسوسی سیا برای سرنگونی مصدق استفاده کرد. این کودتا پس از شکست اولیه و فرار شاه، در پی جنگهای خیابانی و دستگیری مصدق، این حرکت مردمی سرکوب شد. - در همین سال امتیاز قبلی نفت (دارسی) به ائتلافی از شرکتهای انگلیسی، آمریکایی، فرانسوی و هلندی واگذار شد. - در 1960 حکومت شاه قانونی تصویب کرد که به نظامیان آمریکایی مصونیت سیاسی می داد.در 1962 ، پس از آنکه آیت الله خمینی در اعتراض به این قانون سخنرانی کرد، دستگیر شد و با اعلام وی به عنوان قهرمان ملی در 1964 به ترکیه تبعید شد. - جرقه ای که پیامد آن انقلاب بود تظاهراتی بود که در حمایت از آیت الله خمینی در 1978 انجام گرفت. - در 11 فوریه 1979 حکومت سلطنتی سرنگون شد و بازرگان نخست وزیر شد. طی یک رفراندوم در اول آوریل 1980 ملت ایران برای تشکیل جمهوری اسلامی رای دادند. - در اکتبر 1979 پس از آنکه به شاه اجازه ورود به ایالات متحده داده شد، سفارت امریکا در تهران توسط گروهی دانشجو به تصرف در آمد و 52 امریکایی به مدت 444 روز گروگان گرفته شدند. - در ژانویه 1980 بنی صدر به عنوان اولین رییس جمهور ایران انتخاب شد. وی در ژوئن 1981 از طرف مجلس خلع صلاحیت شد. سپس رجایی رییس جمهور انتخاب شد. - در سپتامبر 1980 عراق به طور غیر منتظره ایران را مورد تهاجم قرار داد و با حمایت دولتهای مختلف جنگی را آغاز کرد که هشت سال به طول انجامید.